Beth ydym ni’n werthfawrogi yn ein heconomi?

Economi sylfaenol

Mae’r Economi Sylfaenol yn disgrifio’r rhan o’r economi sy’n gyfrifol am gyflenwi’r gwasanaethau a’r cynhyrchion sydd eu hangen arnom yn ein bywydau dydd i ddydd. Gall y cynhyrchion a’r gwasanaethau hyn newid dros amser, ond maen nhw’n tueddu i gynnwys pethau fel siopau bwyd, siopau trin gwallt, gwasanaethau gofal a bancio.

Mae’r rhain yn tueddu i gynhyrchu cyflogaeth fwy dibynadwy a chymunedau cryfach oherwydd na ellir eu symud yn hawdd i rywle arall – gallwch adleoli ffatri geir i wlad lle mae llafur yn rhatach, ond ni allwch symud ysbyty i ochr arall y blaned!

Mae dulliau economaidd traddodiadol yn tueddu i werthfawrogi diwydiannau uwch-dechnoleg, arloesi uchel, a allai, greu llawer o swyddi a gwerth yn gyflym.

Fodd bynnag, weithiau, mae hyn yn golygu nad yw cwmnïau sy’n darparu’r pethau ‘diflas’ sydd eu hangen arnom bob dydd yn cael yr un lefelau o sylw neu fuddsoddiad. Gallai hyn arwain at golli swyddi’n gyflym (wrth i gwmnïau mawr gau a symud i rywle arall) ac economi leol fwy ansefydlog.

Un syniad sy’n cefnogi rhoi’r ffocws ar yr economi sylfaenol yw’r ‘gymdogaeth 20 munud’ lle mae gwasanaethau hanfodol o fewn pellter cerdded i gartref pawb.

Economi gydweithredol/rhannu

Mae’r economi ‘gydweithredol’ neu ‘rhannu’ yn cael ei hwyluso gan dechnoleg, ac mae hon yn economi lle mae pobl yn dibynnu ar ei gilydd yn hytrach na chwmnïau i ateb eu dymuniadau a’u hanghenion. Nid yw hwn yn ddull newydd – mae cist car neu werthiant garej wedi bod o gwmpas ers amser maith. Ond mae ehangu’r gwasanaethau hyn i ddod yn fwy prif ffrwd wedi dibynnu ar blatfformau ar-lein.

Mae’n cael ei alw’n economi ‘cyfoed-i-gyfoed’, a gall fod er elw – meddyliwch am Uber ar gyfer tacsis, Airbnb yn hytrach na gwestai, a Taskrabbit i brynu a gwerthu ychydig o swyddi.

Gall yr economi gydweithredol fod yn seiliedig ar gyfnewid a rhannu pethau am ddim hefyd. Er enghraifft:

• Mae couchsurfing yn caniatáu i bobl adael i deithwyr aros yn eu cartrefi am ddim
• Mae Caffis Trwsio yn helpu cymunedau lleol i gael eitemau wedi torri wedi’u trwsio gan wirfoddolwyr, yn hytrach na’u taflu i ffwrdd
• Mae swishing yn fudiad i bobl ddiweddaru eu cwpwrdd dillad drwy ddigwyddiadau i gyfnewid dillad yn hytrach na phrynu rhai newydd

Gall yr economi gydweithredol roi mynediad i fwy o bobl at waith a mwy o ryddid i weithio’n hyblyg ac annog llai o ddefnydd gwastraffus, ond gallai arwain at amodau gweithio mwy ansicr hefyd. Mae’r fideo isod yn archwilio rhai o’r manteision a’r anfanteision posibl mewn economi gydweithredol/rhannu.